بیتکۆین و ڕاپرسی ناوخۆیی –

لە سەردەمی دیجیتاڵی ئەمڕۆدا و ڕاپرسی ناوخۆیی – جا بۆ بڕیاری کۆمەڵگا بێت، هەڵبژاردنی بچووک یان دەنگی گەڕەکەکان – ڕووبەڕووی زیادبوونی داواکاری دەبێتەوە بۆ شەفافیەت و متمانە و ئاسایش، لەگەڵ گەشەکردنی چارەسەرە دیجیتاڵییەکان، یەکێک لە تەکنەلۆژیا سەرهەڵداوەکان سەرنجی خەڵک ڕادەکێشێت ( بلۆکچەین ) بنەمای بیتکۆین، لە کاتێکدا بیتکۆین بە شێوەیەکی سەرەکی بە ڕۆڵی خۆی لە بواری داراییدا ناسراوە، بەڵام ئەو تەکنەلۆژیایەی لە پشتیەوەیە توانای بەهێزی هەیە بۆ باشترکردنی سیستەمی دەنگدان و ڕاپرسی.

ڕاپرسی ناوخۆیی چییە و بۆچی متمانە گرنگە؟

ڕاپرسی ناوخۆیی بڕیاردان لەسەر ئاستی کۆمەڵگا دەگرێتەوە وەک دەنگدان بە ئەندامانی ئەنجومەن، دەستپێشخەرییەکانی قوتابخانە یان پلاندانانی گەڕەک، ئەم هەڵبژاردنە بچووکانە ڕەنگە سادە دەرکەون بەڵام ڕووبەڕووی تەحەدای گەورە دەبنەوە : دڵنیابوون لە ژماردنی هەموو دەنگەکان، ڕێگریکردن لە دەستکاریکردن و دروستکردنی متمانەی گشتی بە ئەنجامەکان.

کاتێک خەڵک گومان لە دادپەروەری پرۆسەکە دەکەن بەشداریکردن دادەبەزێت، هەر بۆیە سیستەمی پارێزراو و شەفاف و دژە دەستکاریکردن زۆر گرنگە تەنانەت لە ڕێکخستنە ناوخۆییەکاندا.

بلۆکچەین : تەکنەلۆژیای پشت بیتکۆین و ئامرازێک بۆ دەنگدان –

بلۆکچەین کتێبێکی لامەرکەزی و دیجیتاڵییە کە تۆمارەکان کە پێیان دەوترێت بلۆک بەستراوەتەوە و پارێزراون، کاتێک بلۆکێک تۆمارکرا ناتوانرێت بگۆڕدرێت بەبێ گۆڕینی هەموو بلۆکێکی تر، ئەمەش وا دەکات دەستکاریکردنی نزیکە لە مەحاڵەوە.

لە چوارچێوەی دەنگداندا، بلۆکچەین دەتوانێت :

• بە شێوەیەکی نەگۆڕ دەنگەکان تۆمار بکە
• پرۆسەکە شەفاف و شوێنپێهەڵگرتن بکات
• لابردنی کۆنترۆڵی ناوەندی کە دەتوانێت ببێتە هۆی لایەنگری یان ساختەکاری

هەروەک چۆن بیتکۆین بلۆکچەین بەکاردەهێنێت بۆ پشتڕاستکردنەوەی مامەڵەکان، سیستەمی دەنگدان دەتوانێت بۆ پشتڕاستکردنەوەی دەنگەکان بەکاریبهێنێت.

نموونەی جیهانی ڕاستەقینەی دەنگدانی بلۆکچەین –

چەند ناوچە و ڕێکخراوێک پێشتر بلۆکچەینیان تاقیکردۆتەوە بۆ دەنگدان :

• ئیستۆنیا : پێشەنگی جیهانییە لە بواری حوکمڕانی ئەلیکترۆنیدا، ئیستۆنیا بلۆکچەین بەکاردەهێنێت بۆ ناسنامەی دیجیتاڵی پارێزراو و لە هەڵبژاردنەکاندا لێکۆڵینەوەی لەسەر کردووە.
• ویرجینیای ڕۆژئاوا و ئەمریکا : بەرنامەیەکی تاقیکاری بەڕێوەبرد کە ڕێگەی بە کارمەندانی سەربازی دەرەوەی وڵات دەدا لە ڕێگەی ئەپی مۆبایلەوە دەنگ بدەن کە لەسەر بنەمای بلۆکچەین بوو.
• سیرالیۆن : بلۆکچەینیان تاقیکردەوە لە هەڵبژاردنە نیشتمانییەکانیان لە ساڵی ٢٠١٨ بۆ پشتڕاستکردنەوەی ئەنجامەکان (هەرچەندە بۆ دەنگدانی ڕاستەقینە بەکارنەهێنرا).

سوودەکانی بەکارهێنانی بلۆکچەین لە ڕاپرسی ناوخۆییدا –

• ئاسایش : کاتێک دەنگێک تۆمارکرا ناتوانرێت دەستکاری بکرێت – پارێزگاریکردن لە دەستکاریکردن.
• شەفافیەت : هەر کەسێک دەتوانێت ژماردنی دەنگەکان پشتڕاست بکاتەوە بەبێ ئەوەی ناسنامەی دەنگدەر بزانێت.
• ڕێگریکردن لە ساختەکاری : پێویستی بە دەسەڵاتە ناوەندییەکان نامێنێت کە دەتوانن دەستکاری دەرەنجامەکان بکەن.
• لامەرکەزی : پشتبەستن بە یەک ڕێکخراو یان سیستەم بۆ بەڕێوەبردنی دەنگدان کەمدەکاتەوە.

تەحەددیاتەکان کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێن –

سەرەڕای تواناکان دەنگدانی بلۆکچەین بێ کێشە نییە :

• ئاڵۆزی تەکنیکی : زۆرێک لە کۆمەڵگاکان توانای تەکنیکی یان سەرچاوەیان نییە بۆ جێبەجێکردن و پاراستنی ئەم جۆرە سیستەمە.
• دەستگەیشتن : هەموو کەسێک ئینتەرنێتی نییە یان لە چۆنیەتی بەکارهێنانی جزدانی دیجیتاڵی یان ئەپەکان تێناگات.
• ڕێکخستن و ڕوونی یاسایی : بەتایبەتی لە وڵاتانی وەک عێراق یان ناوچەکانی وەک کوردستان، چوارچێوە یاساییەکانی دەوری دەنگدانی بلۆکچەین ناڕوونە یان نەبوون.

ئایندەی دەنگدانی لامەرکەزی لە کوردستان و عێراق –

لە ناوچەکانی وەک کوردستان کە متمانەی گشتی بە دامەزراوەکان دەتوانێت ناسک بێت، بلۆکچەین دەتوانێت ڕێگەیەکی پارێزراو و شەفاف پێشکەش بکات بۆ ئەنجامدانی ڕاپرسی ناوخۆیی یان ڕیفراندۆمی کۆمەڵگا، ئەگەر بە وردی پەسەند بکرێت بە پەروەردە و ژێرخانی دروست و هاوکاری حکومەت دەتوانێت بەشداریکردنی مەدەنی باشتر بکات و گەندەڵی کەم بکاتەوە.

لە کاتێکدا کە پەسەندکردنی بەربڵاو ڕەنگە کات بخایەنێت، سەرکردەکانی کۆمەڵگا و گروپەکانی گەنجان و داهێنەرانی تەکنەلۆژیا لە ناوچەکەدا دەتوانن پێشەنگایەتی بکەن لە تاقیکردنەوەی بەرنامە تاقیکارییەکان یان گشتپرسییە دیجیتاڵییەکان.

ڕۆڵی کوردشۆپینگ –

لە کاتێکدا کە ئامرازە دیجیتاڵییەکان چۆنیەتی کارلێککردن و بڕیاردانی کۆمەڵگاکان لە قاڵب دەدەنەوە، پلاتفۆرمەکانی وەک کوردشۆپینگ ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پێشخستنی چارەسەرە مۆدێرنەکان، کوردشۆپینگ بە یارمەتیدانی خەڵک لە کوردستان لە کڕین و فرۆشتنی ئۆتۆمبێل و کاڵادا ناسراوە.

کوردشۆپینگ –
ئیستا دەتوانی زۆر ئاسان تر لە ڕێگای کورد شۆپینگ ئۆتۆمبێلەکەت یان هەر کاڵایەکت هەیە بکڕی و بفرۆشی لە رێگای ئەم لینکەی خوارەوە.