کڕین و فرۆشتنی ڕۆژانە لە کوردستان : بازاڕەکان لە جوڵەدان –

بازاڕە ناوخۆییەکان –

ڕۆژانە بازاڕە قەرەباڵغەکانی هەولێر و دهۆک و سلێمانی و سەرتاسەری کوردستان زیندوو دەبنەوە، چونکە فرۆشیاران و کڕیاران لەسەر بەرهەم و ئاژەڵ و پێداویستییە سەرەکییەکان موزایەدە دەکەن، ئەم مامەڵانە لە بازاڕە تەقلیدییەکانەوە دەست پێدەکات کە میوە، سەوزە، دانەوێڵە و بەهاراتیان تێدایە تا دەگاتە کۆشکی نافەرمی لە کەناری ڕێگاکان کە جووتیاران ڕاستەوخۆ دەفرۆشن – زۆرجار نرخێکی کەمتر لە بازاڕەکانی شارەکان پێشکەش دەکەن.

ئەوەی کە بە شێوەیەکی باو بازرگانی پێوە دەکرێت –

• بەرهەمی کشتوکاڵی : تەماتە، پەتاتە، خەیار، زەنجەفیل، جووتیارانی ناوخۆ بەرهەمەکانیان دەهێننە بازاڕەکانی جوملە لە شوێنەکانی وەک ڕەبیعە یان دهۆک.
• ئاژەڵدار : بەتایبەت مەڕ و بزن لە جەژنە ئاینیەکانی وە لە جەژن نرخەکان بەرز دەبنەوە، ئەمەش کاریگەری لەسەر شێوازی کڕین دەبێت، لە دهۆک کەمێک ئاژەڵیان کڕیوە لەم جەژنەدا بەهۆی بەرزبوونەوەی بەرچاوی نرخەکان – دوو مەڕ لە ساڵی ٢٠٢٣دا نرخی ٦٠٠،٠٠٠ هەزار بوو لە بەرامبەر ٢ مەڕ بە هەمان بڕی ساڵانی پێشوو.
• دانەوێڵە : گەنم زاڵە بەسەر بازرگانی وەرزیدا، حکومەتی فیدراڵی دروێنەی نەفرۆشراو بە نرخێکی دیاریکراو (٨٠٠–٨٥٠،٠٠٠ هەزار دینار/تۆن) دەکڕێت بۆ سەقامگیرکردنی داهاتی جووتیاران.

ڕەوتی نرخ و کاریگەرییەکانیان –

لەم دواییانەدا چەندین گۆڕانکاری ئابووری بازاڕیان لە قاڵب داوە :

1. دروێنەی زیادە و دابەزینی نرخ –

تەماتە لە ڕەبیعە ڕووبەڕووی زیادەڕۆیی بووەوە کە نرخی جوملەی پاڵناوە بۆ تەنها ٢٠٠٠ دۆلار بۆ هەر ٤٠ کیلۆگرامێک – زەربەیەکی گرینگ بۆ بەرهەمهێنەرانی ناوخۆیی.

پەتاتە لە ساڵی ڕابردووەوە لە دهۆک نەفرۆشراوە، چونکە هاوردەکردنی ئێرانی هەرزان بووە هۆی دابەزینی نرخەکان (150-450IQD/kg لە ناوخۆدا).

2. هەڵاوسانی دراو –

کاتێک دیناری عێراقی بەهای دابەزێت، هاوردەکردن تێچووی زیاتر دەبێت، بازاڕەکانی سلێمانی مارکئەپیان لەسەر کاڵاکانی وەک ئاوە تەماتە (لە 16,000 بۆ 18,000IQD) بەخۆیەوە بینی، فرۆشگاکانی ئۆتۆمبێل لە بەغدا خاوبوونەوە بەهۆی گۆڕانکاری بەرەو فرۆشتنی تەنها دینار، هەرچەندە کوردستان ئەم سیاسەتەی پەیڕەو نەکرد.

3. دەستێوەردانەکانی حکومەت –

بۆ بێدەنگکردنی بازاڕە ناجێگیرەکان و پشتگیریکردنی جووتیاران، کڕینی گەنم لەلایەن بەغدا و پلانە ناوخۆییەکان (بۆ نموونە سایلۆکانی خۆشناو، قەیوان) گەورەتر کراوە. بە هەمان شێوە بانگەوازەکان بۆ سنووردارکردنی هاوردەکردنی پەتاتە ڕەنگدانەوەی هەوڵێکی فراوانترە بۆ سەقامگیرکردنی نرخەکان.

کاریگەری بەکاربەر و فرۆشیار –

• جووتیاران : مامەڵەکردن لەگەڵ دابەزینی نرخەکان بەهۆی زیادەڕۆییەوە، زۆرێک زیانیان بەردەکەوێت یان کاڵا نەفرۆشراوەکان لەناودەبەن، ئەوانەی دەتوانن هەمەچەشن بکەن بۆ ئاژەڵداری یان پلانی گەنمی ناوخۆیی.
• کڕیاران : سوودمەندن لە کەمبوونەوەی تێچووی بەرهەم، بەڵام هەروەها ڕووبەڕووی بەرزبوونەوەی هەڵاوسان دەبنەوە لە خۆراکە سەرەکییەکان کاتێک پشت بە هاوردەکردن دەبەستن.
• بازرگانان/فرۆشیارانی تاکەکەسی : ناسەقامگیری نرخی ئاڵوگۆڕ و گۆڕانی خواستی ڕکابەران، بەتایبەتی لە بازاڕەکانی ئاژەڵداری لە دەوروبەری وەرزەکانی لوتکەی ئایینیدا، مامەڵە لەگەڵ یەکتر بکەن.

وشەیەک لە ڕووداوەوە –

ڕووماڵە ئابوورییەکانی ڕووداو تیشک دەخاتە سەر هەڵاوسانە سەرەکییەکان وەک خاوبوونەوەی بازاڕی ئاژەڵان لە جەژندا یان کاڵای هاوردەکراو کە داهاتی جووتیارانی ناوخۆیی دادەبەزێنێت، هەرچەندە زاڵ نییە بەسەر ئەم شیکارییەدا، بەڵام ئەم ڕاپۆرتانە بەهێزتر دەکەن کە چۆن نرخە ناوخۆییەکان لە کاتی ڕاستەقینەدا دەگۆڕدرێن.

بە کورتی –

بازاڕەکانی کوردستان ئەمڕۆ گۆڕەپانی دینامیکی دابینکردن و خواست و گونجاندنن، لە کۆشکەکانی کەناری ڕێگاکانەوە کە بەرهەمی تازە پێشکەش دەکەن تا بەرنامەکانی دابینکردنی دانەوێڵەی هاوئاهەنگ، ڕۆیشتنی ڕۆژانەی کاڵاکان هەم دەرفەت و هەم گرژی ڕەنگدەداتەوە، جووتیاران سوودمەند دەبن لە کڕینی کاڵا لە حکومەت بەڵام زیانیان پێدەگات کاتێک هاوردەکردن زاڵ دەبێت، بەکارهێنەران ناوبەناو چێژ لە مامەڵەکردن وەردەگرن بەڵام لە کەرتەکانی دیکەدا ڕووبەڕووی هەڵاوسان دەبنەوە، بازرگانان لە ژێر ڕەحمەتی جوڵەی نرخی ئاڵوگۆڕ و گۆڕانی داواکاری وەرزیدا دەمێننەوە.

کوردشۆپینگ –
ئیستا دەتوانی زۆر ئاسان تر لە ڕێگای کورد شۆپینگ ئۆتۆمبێلەکەت یان هەر کاڵایەکت هەیە بکڕی و بفرۆشی لە رێگای ئەم لینکەی خوارەوە.