پێشەکی –

لەگەڵ ئەوەی گۆڕانی کەشوهەوا و بەردەوامیی ژینگەیی زیاتر دەبنە نیگەرانی جیهانی بەپەلە، ئۆتۆمبێلی کارەبایی (EV) وەک بەدیلێکی بەڵێندەر بۆ ئۆتۆمبێلە تەقلیدییەکانی بەنزین سەریان هەڵداوە، حکومەتەکان و بەرهەمهێنەران ئۆتۆمبێلی EV وەک بژاردەیەکی پاکتر و سەوزتر بەرەوپێش دەبەن- بەڵام ئایا بەڕاستی ئۆتۆمبێلی کارەبایی باشترە بۆ ژینگە؟ ئەم ڕاپۆرتە کاریگەرییە ژینگەییەکانی ئۆتۆمبێلە کارەباییەکان لە سەرانسەری سووڕی ژیانیاندا دەکۆڵێتەوە.

1. دەردانی گازی ژەهراوی لە کاتی بەکارهێنان –

– ئۆتۆمبێلی کارەبایی سفر دەردانی بۆرییەکانی دواوە بەرهەم دەهێنن، بە پێچەوانەی ئۆتۆمبێلەکانی بزوێنەری سووتانی ناوخۆیی (ICE) کە دووەم ئۆکسیدی کاربۆن (CO2)، ئۆکسیدی نایترۆجین (NO1)، و گەردیلە دەردەدەن لە کاتی کارکردندا، ئەمەش بەو مانایەیە کە بە تایبەتی لە ناوچە شارییەکان، ئۆتۆمبێلە EVەکان بەشدارییەکی بەرچاو کەمتر دەکەن لە پیسبوونی هەوا و مەترسییەکانی تەندروستی گشتی.

بەڵام کۆی گشتی دەردانی گازی ژەهراوی پەیوەستە بە چۆنیەتی بەرهەمهێنانی ئەو کارەبایەی کە ئۆتۆمبێلە EVەکان کارەبا دەدات، لەو وڵاتانەی کە تۆڕی وزەی پاکتریان هەیە (بۆ نموونە، بەکارهێنانی ئاو، با، یان خۆر)، دەردانی گازی ژەهراوی لە EVەکانەوە بە شێوەیەکی بەرچاو کەمترە، لەو ناوچانەی کە کارەبا هێشتا زۆر پشت بە خەڵوز یان غازی سروشتی دەبەستێت، سوودی ژینگەیی کەم دەبێتەوە- بەڵام هێشتا ئۆتۆمبێلە EVەکان بە تێپەڕبوونی کات لە ئۆتۆمبێلە بەنزینییەکان باشترن.

2. کاریگەری بەرهەمهێنان –

ئۆتۆمبێلە EVەکان تێچووی ژینگەیی زیاتریان هەیە لە کاتی بەرهەمهێناندا، بە تایبەتی بەهۆی بەرهەمهێنانی پاترییەوە، کانگاکردنی لیتیۆم و کۆبالت و نیکل بۆ پاترییەکان دەتوانێت ببێتە هۆی :

– تێکچوونی ئیکۆسیستەم
– پیسبوونی ئاو
– پرسی مافی مرۆڤ لە ناوچە کانگاکان

هەروەها بەرهەمهێنانی پاتری دەتوانێت ئاستی بەرزی CO2 دروست بکات، سەرەڕای ئەمە، لێکۆڵینەوەکان دەریدەخەن کە EV بەزۆری لە ماوەی 1-2 ساڵ دوای لێخوڕین لە زۆرێک لە وڵاتاندا، دەردانی بەرهەمهێنانی بەرزتری خۆیان دەگۆڕن.

3. دەردانی سووڕی ژیان –

شیکاری تەواوی سووڕی ژیانی (LCA) دەردانی گازی ژەهراوی لە بەرهەمهێنان، کارپێکردن و فڕێدان لەبەرچاو دەگرێت :

– ئۆتۆمبێلی کارەبایی کەمتر کۆی گشتی دەردانی گازی گەرمخانەیی لە ماوەی تەمەنیاندا بەرهەم دەهێنن بە بەراورد بە ئۆتۆمبێلەکانی ICE.
– سوودی ژینگەیی زیاد دەکات لەگەڵ باشتربوونی تەکنەلۆژیای پاتری و پاکبوونەوەی تۆڕەکانی کارەبا.
– ڕیسایکلکردنی دروستی پاتری EV دەتوانێت کاریگەری ژینگەیی و بەفیڕۆدانی سەرچاوەکان زیاتر کەم بکاتەوە.

4. هاوکاری وزەی نوێبووەوە –

EVs زۆرترین سوودی ژینگەیی هەیە کاتێک بە وزەی نوێبووەوە بارگاوی دەکرێن، یەکخستنی EV لەگەڵ وزەی خۆر یان با دەتوانێت :

– کەمکردنەوەی پشتبەستن بە سووتەمەنی بەردینی
– باشترکردنی سەقامگیری تۆڕ بە شەحنکردنەوەی زیرەک
– بژاردەی هەڵگرتنی وزەی پاکتر چالاک بکە

5. تەحەددا و ڕەچاوکردنەکان –

– ریسایکلکردنی پاتری : لە ئێستادا سنووردارە، بەڵام بەرەو باشتر دەڕوات، تەکنەلۆژیای ڕیسایکلکردنی باشتر دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی پێویستی بە کانگاکردنی نوێ.
– داواکاری تۆڕ : زیادبوونی خێرای ئۆتۆمبێلە EVەکان دەتوانێت تۆڕەکانی کارەبا تووشی کێشە بکات ئەگەر بە نوێکردنەوە و ژێرخانی زیرەک بەڕێوەنەبرێت.
– قەبارەی ئۆتۆمبێل و بەکارهێنانی : ئۆتۆمبێلە گەورەکانی EV (وەک ئۆتۆمبێلی جۆری SUV) پێویستیان بە کەرەستە و وزەی زیاترە، EV بچووکتر و کاراترەکان کاریگەری کەمتریان لەسەر ژینگە هەیە.

ئەنجام –

بەڵێ، ئۆتۆمبێلی کارەبایی بەگشتی باشترە بۆ ژینگە – بەتایبەت کاتێک بە کارەبای پاک کاردەکات و بە پراکتیکی بەردەوام دروست دەکرێت، هەرچەندە بە تەواوی دوور نییە لە کاریگەرییە ژینگەییەکان، بەڵام ئۆتۆمبێلە EVەکان کەمبوونەوەی بەرچاو لە دەردانی گازی گەرمخانەیی و پیسبوونی هەوای شارەکاندا پێشکەش دەکەن بە بەراورد بە ئۆتۆمبێلە تەقلیدییەکان، لەگەڵ باشتربوونی تەکنەلۆژیا و ژێرخانی ئابووری، سوودە ژینگەییەکانی ئۆتۆمبێلی کارەبایی بەردەوام دەبێت لە گەشەکردن.